Zachodzące zmiany demograficzne w Europie, Polsce, Lwowie mobilizują do podjęcia określonych zadań w sferze edukacji osób starszych pod hasłem „uczenia się przez całe życie”. Na naukę nigdy nie jest za późno.

Dla każdego pokolenia mądrość seniorów jest oczywistą i nieocenioną wartością. Człowiek starszy to człowiek stateczny, roztropny, wykazujący cierpliwość, odpowiedzialny, z dużym doświadczeniem. Wolny już od obowiązków rodzinnych, zawodowych – wypracował emeryturę, może zagospodarować swój czas, którym teraz dysponuje według swoich potrzeb i zainteresowań. UTW przez naukę pozwala słuchaczom jak najlepiej pojąć sens życia i zdobyć „mądrość serca”.

Pierwszy na świecie UTW założył w 1973 roku w mieście Tuluzie we Francji prof. nauk społecznych Pierre Vellas. Wkrótce zaczęły powstawać UTW w innych miastach Francji oraz w krajach Europy i świata.

Nasz kraj podjął wyzwanie i w ślad za Francją prof. Halina Szwarc w 1975 roku założyła w Warszawie pierwszy UTW w Polsce.

W marcu 1987 roku Zofia Iwanicka zorganizowała Uniwersytet Trzeciego Wieku – katolicki, pod nazwą Mokotowski, jeden z najstarszych UTW w Warszawie.

We Lwowie pierwszy UTW został założony przez panią prof. Zofię Iwanicką w roku 1994 jako filia Mokotowskiego UTW w Warszawie, podobnie jak w Wilnie, Brześciu, Grodnie.

Prof. Zofia Iwanicka była inicjatorką powtórnego założenia UTW we Lwowie pod nazwą Katolicki. 9 października 2010 roku w katedrze lwowskiej odbyło się uroczyste otwarcie Katolickiego UTW pod patronatem metropolity lwowskiego abpa Mieczysława Mokrzyckiego. Na tę uroczystość przybyła 30 osobowa grupa integracyjna z Warszawy, Brześcia, Grodna. Ks. proboszcz katedry Jan Nikiel przywitał gości, a konsul Marcin Zieniewicz zapewnił, że Konsulat Generalny RP we Lwowie będzie wspierać i udzielać wszechstronnej pomocy.

Od 2010 roku corocznie 10 osobowa grupa słuchaczy KUTW wyjeżdżała na Letni Uniwersytet do Drohiczyna oraz Warszawy. Wiele zawdzięczamy wycieczkom po Kraju organizowanym przez prof. Zofię Iwanicką: Ziemie Odzyskane (Wrocław), Podlasie, Podkarpacie i niezapomnianym wyjazdom do republik nadbałtyckich (Wilna, Rygi, Tallina).

Profesor Iwanicka była osobą niezwykle szlachetną. Była bardzo wymagająca najpierw jednak od siebie, a dopiero potem od otoczenia i podwładnych. Chociaż dość ostra w obejściu, była osobą gołębiego serca. W 1994 roku została członkiem Zarządu AIUTY. Odpowiadała za Uniwersytet Trzeciego Wieku Europy Środkowo-Wschodniej.

Należała do pokolenia tzw. „20-lecia” była altruistycznie ukierunkowana na służbę społeczeństwu, bliźnim, nie myśląca nigdy o sobie, nader skromna, nie afiszująca się swoją wiedzą, wykształceniem, dorobkiem naukowym, autorytetem w międzynarodowym naukowym świecie.

Od 2015 roku kierownictwo MUTW przejął profesor hab. Zbigniew Romek, za jego kadencji „Letnie Uniwersytety” odbywały się w Warszawie. Zwiedziliśmy prawie wszystkie muzea, teatry, Sejm, Senat, studia telewizyjne, Pałac Królewski, mieliśmy wycieczki po Warszawie, w każdą niedzielę słuchaliśmy koncertu chopinowskiego w Łazienkach itd.

Liczba słuchaczy KUTW w 10 letnim okresie jego działalności to od 32 osób na początku do 74 słuchaczy w ostatnich latach. Słuchacze posiadają różny poziom wykształcenia, ich wiek waha się w granicach od 50 do 90 lat.

Głównym kierunkiem działalności KUTW jest stała i wszechstronna edukacja słuchaczy, mająca na celu poprawę jakości ich życia oraz wydłużenie aktywności intelektualnej i fizycznej. Działalność edukacyjna jest planowana i regulowana w ramach organizowanych dwa razy w miesiącu spotkań w sali św. Józefa Bilczewskiego we lwowskiej katedrze pw. Wniebowzięcia NMP.

Tematyka spotkań jest ciekawa i pouczająca. Rozpatrywane są aktualne problemy współczesności: historia i kultura Polski, medycyna, religia, filozofia, teologia, literatura Polski, polityka, stosunki międzynarodowe. Organizowane są edukacyjne wyjazdy do Polski i Ukrainy. Nauka języka polskiego dla 19 słuchaczy KUTW odbywała się po wykładach, które prowadziła członek naszego UTW Teresa Grigorian.

Prelegentami na spotkaniach były różne osoby w zależności od przedstawianego tematu. Byli to konsulowie Konsulatu Generalnego RP we Lwowie, który wspiera naszą działalność w trudnej sytuacji lokalowej i finansowej. Często odbywały się wykłady profesorów i naukowców z Polski, którzy przebywali we Lwowie prywatnie lub w sprawach służbowych oraz zaproszonych profesorów ze lwowskich wyższych uczelni, księży katedry lwowskiej oraz Lwowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Brzuchowicach.

W sierpniu 2014 r. w Drohiczynie spotkaliśmy się z dyrektorem AIUTA i jego żoną.

Polacy we Lwowie – to wielcy patrioci, którzy starają się wszelkimi siłami zachować swoją tożsamość narodową. Dlatego szczególnym zainteresowaniem cieszyły się wykłady o tematyce historycznej, a przede wszystkim z historii Polski i miasta Lwowa. Za 10 lat działalności KUTW najwięcej referatów i konferencji było poświęconych wybitnym postaciom życia naukowego i religijnego Lwowa takim jak prof. Rudolf Weigel, prof. dr med. ksiądz Henryk Mosing, któremu została odsłonięta tablica w Medycznym Uniwersytecie, św. abp Józef Bilczewski, bp Rafał Kiernicki, bp Jan Olszański, papież Jan Paweł II i inni.

Ważne miejsce w działalności edukacyjnej KUTW zajmowały prelekcje z literatury polskiej, obejmujące wybitne postacie związane ze Lwowem. Słuchaliśmy wykładów o życiu i dorobku Marii Konopnickiej, Gabrieli Zapolskiej, Zbigniewa Herberta, kompozytora Wojciecha Kilara, któremu odsłonięto pamiątkową tablicę we Lwowie. Referaty wygłaszali również nasi słuchacze i nauczyciele szkół polskich we Lwowie, naukowcy z wyższych uczelni Lwowa i Polski.

Osobny cykl stanowiły wykłady z różnych dziedzin sztuki, poświęcone malarstwu, życiorysom i zasługom wybitnych malarzy o światowej sławie – polskich twórców, takich jak Jan Matejko, Jan Styka, Wojciech i Juliusz Kossakowie i inni.

Katolicki UTW starał się przekazać swoim słuchaczom wiedzę prozdrowotną, zachęcić ich do zdrowego sposobu życia, aby zapobiegać chorobom i zachować jak najdłużej sprawność fizyczną i umysłową. Wykładowcami byli naukowcy Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego oraz lekarze.

Słuchacze KUTW aktywnie uczestniczą w przeglądach najnowszych filmów polskich w ramach Festiwalu „ Pod Wysokim Zamkiem”, które odbywają się co roku we Lwowie, organizowane przez Konsulat Generalny RP we Lwowie. Braliśmy też udział w wykładach, wystawach i innych imprezach okolicznościowych. W ramach Przeglądu mieliśmy spotkania z wybitnymi polskimi reżyserami tych filmów.

Bliska słuchaczom KUTW jest sztuka teatralna. Oglądaliśmy wystawy we lwowskiej operze, teatrach im. Marii Zańkowieckiej (dawny Skarbka), im. Łesi Ukrainki, im. Kurbasa i in. Regularnie uczestniczymy w spektaklach Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Co roku aktywnie uczestniczymy w imprezach prezentowanych podczas festiwalu „Lwowska Wiosna Teatralna”, dzięki czemu poznajemy międzynarodową sztukę teatralną.

KUTW jest często współorganizatorem imprez patriotycznych. Są to akademie z okazji państwowych świąt – Dnia Konstytucji 3 maja, Dnia Niepodległości Polski 11 listopada. Nasi członkowie biorą aktywny udział w uroczystych Mszach św. za Ojczyznę w katedrze lwowskiej.

Uczestniczymy w upamiętnieniu rocznic powstańczych 22 stycznia na Górce Powstańców Styczniowych na Cmentarzu Łyczakowskim, gdzie jest pochowanych 230 uczestników powstania (jest to największy wspólny pochówek powstańców w Polsce przedwojennej oraz powstańców listopadowych na Cmentarzu Łyczakowskim), składając wieńce i kwiaty oraz zapalając znicze na grobach powstańców.

KUTW bierze aktywny udział w corocznych uroczystościach w Zadwórzu, upamiętniając heroiczny czyn 330 osobowego batalionu kapitana Bolesława Zajączkowskiego w walce z armią sowiecką, ciągnącą na Lwów. W tym roku obchodziliśmy 100. rocznicę tej bitwy (22 sierpnia 2020 roku). Słuchacze KUTW uczestniczą we Mszach św. odprawianych pod kurhanem – zbiorową mogiłą na polach Zadwórza oraz składając wieńce pod słupem granicznym z krzyżem na kurhanie.

Co roku 4 lipca, w rocznicę mordu lwowskich profesorów na Wzgórzach Wuleckich, składamy kwiaty, zapalamy znicze przy pomniku pomordowanych.

Członkowie KUTW corocznie uczestniczą 1 listopada w akcji „Światełko pamięci dla Cmentarza Łyczakowskiego”, której organizatorem jest Konsulat Generalny RP we Lwowie – zapalamy i roznosimy znicze na grobach Polaków, uczestniczymy we Mszy św. za zmarłych odprawianej przy kaplicy Orląt na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Bierzemy udział w procesji żałobnej po cmentarzu Łyczakowskim i Janowskim. W ten sposób oddajemy hołd tym, którzy mieszkali i pracowali we Lwowie, wnieśli swój olbrzymi wkład w historię, kulturę polską, często oddając za Ojczyznę życie.

Od 2011 roku sprzątamy dwie kwatery „Obrońców Lwowa” oraz „Polskich Lotników 1920 roku” na Cmentarzu Janowskim.

Nasz Uniwersytet współpracuje z wieloma UTW, stowarzyszeniami i organizacjami w Polsce, Jesteśmy filią Mokotowskiego UTW w Warszawie, aktywnie z nim współpracujemy. Organizatorem i kierownikiem współpracy z Mokotowskim UTW była dr Zofia Iwanicka, lwowianka. Corocznie w ramach tej współpracy 10 osobowa grupa naszych słuchaczy wyjeżdżała na kurs Letniego Uniwersytetu do Polski, który odbywał się najpierw w Drohiczynie, potem w Warszawie. Tu mieliśmy zaszczyt słuchać wykładów z różnych dziedzin, wygłoszonych przez wybitnych naukowców. Konferencjom towarzyszyły edukacyjne wycieczki w różne zakątki Polski, które umożliwiły słuchaczom poznanie ojczystego kraju.

Dobrze układa się współpraca z Akademią Trzeciego Wieku w Olsztynie (ATW) kierowaną przez prezes Aldonę Bagińską. ATW w Olsztynie corocznie organizuje integracyjne Spotkania polskich UTW zza wschodniej granicy. W ramach tych wizyt zwiedziliśmy Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, zapoznaliśmy się z miastem Olsztynem. Jesteśmy wdzięczni Fundacji „Ogólnopolskie Porozumienie Uniwersytetów Trzeciego Wieku”, którego prezesem jest pani Krystyna Lewkowicz oraz prezesowi i słuchaczom ATW z Olsztyna za współpracę, życzliwość i wyrozumiałość.

Corocznie Zarząd KUTW organizuje uroczyste spotkania opłatkowe, wielkanocne oraz inne imprezy okolicznościowe, a także bierze udział w majówkach lwowskich w Brzuchowicach poświęconych Dniowi Konstytucji 3 maja.

W ramach KUTW działa sekcja literacko-poetycka. Wielu członków KUTW posiada talenty literacko-poetyckie. Ich wiersze są drukowane w różnych publikacjach, zarówno zbiorowych, jak i personalnych. Członkini KUTW Stanisława Nowosad w 2008 roku opublikowała tomik poezji pt. „Gdzie jesteś Ojczyzno’’. W 2014 r., dzięki wsparciu finansowemu Konsulatu we Lwowie ukazał się drugi zbiór wierszy pt. „Wierność’’. Tytuł tomiku „Wierność’’ nawiązuje do trwania w wierze, nadziei i miłości, w przywiązaniu do tradycji i kultury polskiej we Lwowie, do tradycji patriotycznych naszego miasta, do religii katolickiej nierozerwalnie związanej z katedrą lwowską. Pojawia się w nich postać naszego Wielkiego Rodaka – Polaka Jana Pawła II. Wiersze Stanisławy Nowosad były publikowane w antologiach poezji religijnej „Miłość jak ziarno odwagi’’, w Kurierze Galicyjskim i innych wydaniach. Była uhonorowana odznaką „Zasłużony dla kultury Polskiej” (23 października 2011 r.) oraz „Złotym Krzyżem zasługi” (1 lipca 2013 r.).

Młodość słuchaczy KUTW, ludzi starszych, upłynęła w mrocznych czasach. W jesieni życia zapragnęli oni podnieść swój poziom intelektualny, uzupełnić wiedzę, nauczyć się żyć aktywnie, uzyskując satysfakcję z przeżywanych dni. Równocześnie, podnosząc swój autorytet w rodzinie i otoczeniu – ludzie ci mogą przekazać pozyskaną wiedzą najbliższym, zwłaszcza dzieciom i wnukom, kształtować postawy humanistyczne. Uniwersytet uczy także kształtowania własnych postaw, zwłaszcza aktywności psychicznej i fizycznej w celu poprawienia sprawności i utrzymania jej do ostatnich dni życia. Uniwersytet mobilizuje do działania, pomaga słuchaczom mieć nadzieję, że nie będą obciążać innych swoją starością, będą samowystarczalni i znajdą zaspokojenie potrzeby kontaktu z rówieśnikami.

Jesteśmy przekonani, że Katolicki UTW od 10 lat temu pomaga Polakom mieszkającym we Lwowie. Działalność naszego UTW konsoliduje starsze pokolenie naszego miasta, pomaga mu się odnaleźć, zrealizować się poprzez uczestnictwo w różnych sekcjach przy KUTW.

Główne cele działalności KUTW

– Organizacja i przygotowanie programów edukacyjnych;
– Edukacja słuchaczy przez wykłady;
– Nauka języka polskiego;
– Aktywizacja społeczna, fizyczna i psychologiczna członków KUTW;
– Zachowanie polskiej tożsamości narodowej;
– Krzewienie tradycji, obyczajów oraz kultury polskiej;
– Współpraca z lwowskimi polskimi organizacjami społecznymi;
– Integracja międzynarodowa słuchaczy KUTW ze słuchaczami UTW z Polski i Ukrainy;
– Działalność charytatywna;
– Integracja pokoleniowa;
– Podnoszenie poziomu intelektualnego;
– Pobudzenie wzrostu duchowego;
– Odkrywanie ukrytych talentów;
– Uczestniczenie w życiu kulturalnym;
– Kółka ręcznej pracy, szycia i haftowania.

Władysław Ściński
prezes KUTW
Tekst ukazał się w nr 21 (361), 16 – 30 listopada 2020