„Otwierana dziś dla publiczności nowa instytucja kultury wpisuje się w konsekwentnie realizowaną przez MKiDN politykę budowania sieci nowoczesnych muzeów, na które zasługuje i oczekuje polskie społeczeństwo” – napisał wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński w liście odczytanym przez wiceministra Jarosława Sellina podczas uroczystości otwarcia Muzeum – Domu Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej. Pierwsze w Polsce muzeum poświęcone rotmistrzowi Pileckiemu powstało dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które przekazało na budowę i powstanie wystawy stałej prawie 12,4 mln zł, tj. ponad 91 proc. wszystkich kosztów inwestycji.

Muzeum dostępne dla zwiedzających już od 3 listopada br.

Wicepremier Gliński podkreślił w liście, że powstanie Muzeum – Domu Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej jest przywracaniem należytej pamięci „cichym” bohaterom walk o wolną Polskę i stanowi dowód na to, że zamysł władz komunistycznych, aby wymazać ich ze zbiorowej świadomości, nie powiódł się. Dodał, że takie placówki, jak otwierane właśnie Muzeum, są fundamentem dla świadomego swej historii społeczeństwa, a tym samym świadczą o jego wartości.

– Tacy bohaterowie, jak rotmistrz Witold Pilecki, są dziś i będą wzorami dla kolejnych młodych pokoleń Polaków, a muzeum jako instytucja długiego trwania ma bardzo odpowiedzialne zadanie w tym zakresie – napisał wicepremier Gliński.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego wskazał, że lokalizacja Muzeum nie jest przypadkowa.

– Muzeum znajduje się w wyjątkowym miejscu – dawnym domu rodzinnym Marii Ostrowskiej, żony Witolda Pileckiego. Nie sposób wyobrazić sobie lepszej przestrzeni do opowiedzenia losów rodziny Pileckich niż mury tego historycznego obiektu, niemego świadka tamtych wydarzeń – podkreślił prof. Piotr Gliński.

Nawiązując do ekspozycji stałej, szef resortu kultury przekazał, że wystawa „O Marii i Witoldzie Pileckich”, która została urządzona na trzech poziomach, łączy multimedialne narzędzia audiowizualne z przedmiotami i osobistymi pamiątkami po rotmistrzu Pileckim.

– Całość narracji uzupełniono fragmentami wspomnień Witolda Pileckiego oraz zeznań świadków zbrodni okupantów popełnionych podczas drugiej wojny światowej. Zwiedzający będą mieć więc niepowtarzalną okazję zapoznać się z tą niewiarygodną historią poprzez obraz, światło i dźwięk. Cieszę się, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zapewniło finansowanie tego przedsięwzięcia jako współorganizator Muzeum – napisał prof. Piotr Gliński.

Wicepremier złożył wyrazy uznania wszystkim, którzy przyczynili się do budowy Muzeum. Jednocześnie podkreślił, że uroczystość otwarcia Muzeum oficjalnie kończy etap powstawania instytucji i rozpoczyna czas kolejnych wyzwań i realizacji misji kształtowania świadomości historycznej i tożsamości narodowej młodego pokolenia.

Powstanie Muzeum

Muzeum zostało powołane uchwałą Rady Miasta Ostrów Mazowiecka w kwietniu 2016 roku. Tą samą uchwałą Rada Miasta nadała statut Muzeum. W maju 2016 r. Ostrów Mazowiecka zakupiła nieruchomość wraz rodzinnym domem żony rtm. Witolda Pileckiego, Marii Pileckiej (z Ostrowskich), którą nieodpłatnie przekazała na potrzeby Muzeum – Domu Rodziny Pileckich.

Koszt budowy Muzeum i powstania wystawy stałej wyniósł łącznie ponad 13,5 mln zł, z czego ponad 90 proc. , czyli prawie 12, 4 mln zł (ponad 8 mln na inwestycję i całkowity koszt wystawy stałej – prawie 4,4 mln zł) zostało przekazanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Misja i cel Muzeum

Misją Muzeum – Domu Rodziny Pileckich jest dokumentowanie, upamiętnianie i upowszechnianie w Polsce i na świecie wiedzy o życiu rotmistrza Witolda Pileckiego i jego żony Marii – postaci wpisanych w historię miasta Ostrów Mazowiecka. Muzeum jest pierwszą instytucją muzealną poświęconą Rodzinie Pileckich i Ostrowskich.

Podstawowym celem działalności Muzeum jest przedstawienie postaci rotmistrza Witolda Pileckiego, zachowanie i opieka nad materialnym i niematerialnym dziedzictwem związanym z jego życiem i działalnością, w tym upowszechnianie reprezentowanych przez niego wartości i tradycji idei niepodległościowej Rzeczypospolitej. Kolejnym celem jest dokumentowanie i upowszechnianie dziejów Ziemi Ostrowskiej i Północno-Wschodniego Mazowsza, w tym opieka nad zabytkami nieruchomymi Ostrowi Mazowieckiej. Muzeum realizuje swoją misję poprzez wystawę stałą, gromadzenie zbiorów i ich opracowanie, organizacje wystaw i wydarzeń kulturalnych, działalność edukacyjną, popularyzatorską i wydawniczą. W działaniach popularyzatorskich i edukacyjnych Muzeum w 2021 roku wzięło udział ponad 1 300 osób, w roku 2022 było to już ponad 2 500 uczestników.

Wystawa stała, czyli Witold i Maria Pileccy na tle historii miasta

Wystawa „O Marii i Witoldzie Pileckich” zaaranżowana została na trzech poziomach historycznego domu, wybudowanego w 1901 roku przez Konstantego Ostrowskiego – ojca Marii Pileckiej. Na parterze i poddaszu autorzy przedstawili historię Marii Pileckiej, także w okresie po śmierci jej męża. Pokazali również jej najbliższą rodzinę i miasto.

Postać rotmistrza na różnych etapach jego życia została zaprezentowana w ośmiu salach podziemnej części. Zaprojektowana w niepowtarzalny sposób ekspozycja muzealna oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem, łącząc tradycyjne środki wystawiennicze z nowoczesnymi rozwiązaniami multimedialnymi. Na szczególną uwagę zasługuje część opowieści o tragicznej śmierci Pileckiego. Przedstawiona w filmowej, fabularnej, formie historia śledztwa, rozprawy i wykonania wyroku śmierci może stać się dla widzów wręcz immersyjnym przeżyciem.

Inf. MKiN (gov.pl); na zdjęciu: Otwarcie Muzeum Domu Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej, fot. Danuta Matloch