Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek otworzył w Kijowie w Narodowym Muzeum Historyczno-Architektonicznym „Twierdza Kijowska” wystawę „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938”.

Otwarcie ekspozycji odbyło się 20 listopada z  udziałem Bartosza Cichockiego, ambasadora RP na Ukrainie, Bartosza Musiałowicza, dyrektora Instytutu Polskiego w Kijowie oraz Oksany Nowikowej-Wyhran, dyrektor Muzeum Twierdzy Kijowskiej. 

Wydarzenie przygotowane zostało przez Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Polski w Kijowie, Ambasadę RP w Kijowie oraz Narodowe Muzeum Historyczno-Architektoniczne „Twierdza Kijowska”. Wystawa stanowi rezultat dotychczasowej owocnej współpracy IPN z archiwami ukraińskimi w Chmielnickim, Winnicy i Odessie. Ekspozycję będzie można oglądać do 8 grudnia 2019.

Wernisaż poprzedziło złożenie kwiatów na Kwaterze Żołnierzy Wojska Polskiego na Cmentarzu Bajkowa, na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni, jak również pod Ścianą Straceń w Twierdzy Kijowskiej.  Prezes IPN zapalił znicz na grobie zamęczonego w łagrze w 1985 roku ukraińskiego dysydenta, poety Wasyla Stusa.

Postać poety przywołał także w słowie wstępnym poprzedzającym otwarcie ekspozycji: – Nie zapomnimy o życzeniach Wasyla Stusa, przemyconych z łagru po 13 grudnia 1981 dla „polskich bojowników wolności” i przekonaniu, że komuniści w Polsce „nie zduszą świętego ognia wolności”.

Prezesowi IPN towarzyszyli Mariusz Kwaśniak, zastępca dyrektora Archiwum IPN oraz dr Dorota Lewsza z Biura Prezesa i Komunikacji Społecznej.

Ekspozycja prezentowana była dotychczas na Ukrainie w Winnicy, Chmielnickim i Odessie oraz w Polsce w Warszawie, Elblągu i Gdańsku. 17 listopada pokazana została w USA –  w kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Manhattanie w Nowym Jorku,  a 20 listopada w Polskiej Fundacji Kulturalnej w Clark.

21 listopada 2019 roku prezes IPN Jarosław Szarek, ambasador RP Bartosz Cichocki oraz zastępca dyrektora Archiwum IPN Mariusz Kwaśniak, uczcili pamięć ofiar Rewolucji Godności, która miała miejsce w Kijowie na przełomie 2013 i 2014 r.

***

Wystawa „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938” składa się z 16 plansz, na których przedstawione zostały losy osób represjonowanych w ramach operacji antypolskiej, przeprowadzonej przez NKWD w Związku Sowieckim w latach 1937–1938. W ramach operacji aresztowano ponad 143 tys. osób, spośród których co najmniej 111 tys. skazano na karę śmierci. Blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów. Na Ukrainie, gdzie znajdowało się największe skupisko ludności polskiej w ZSRS, osądzono 55 928 Polaków, z których 47 327 zamordowano.

W przygotowanej przez Archiwum IPN ekspozycji wykorzystano dokumenty przekazane do IPN przez ukraińskie Państwowe Archiwa Obwodowe w Odessie, Chmielnickim i Winnicy, w związku z realizacją zawartego 26 marca 2018 roku porozumienia dotyczącego współpracy archiwalnej. Umowy te przewidują udostępnienie polskim archiwistom tysięcy dokumentów dotyczących zbrodni NKWD popełnionej na Polakach w latach 1937–38 w Związku Sowieckim.

W ramach współpracy z archiwum w Chmielnickim pozyskano dotychczas najpokaźniejszą część ze wszystkich ukraińskich nabytków, czyli ponad trzy i pół tysiąca jednostek archiwalnych (3609 j.a.), co przekłada się na 405 372 plików cyfrowych w formacie tiff.  Z Archiwum Państwowego Obwodu Odeskiego przyjęto kopie 171 tomów akt, co stanowi 20 786 plików cyfrowych, natomiast z archiwum w Winnicy 46 458 kopii dokumentów pochodzących z 406 jednostek.

Źródło: www.ipn.gov.pl