Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką jest wyrazem hołdu dla tych, którzy w trudnym okresie okupacji niemieckiej, mimo grożącej kary śmierci, zdecydowali się pomóc współobywatelom narodowości żydowskiej. Instytut Pamięci Narodowej przygotował na ten dzień wiele propozycji. Zachęcamy do skorzystania z oferty i włączenia się w obchody.

Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie (centrala i oddział)

24 marca 2023, Warszawa – odsłonięcie tablicy upamiętniającej ks. Michała Kubackiego oraz ks. Jana Stanka, którzy podczas II wojny światowej pomagali osobom pochodzenia żydowskiego. Uroczystość odbędzie się w bazylice pw. Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Kawęczyńskiej 53 o godz. 10.00

24 marca 2023, Warszawa – projekcja filmu „Matusia”, następnie dyskusja z udziałem zaproszonych gości: prof. Jana Żaryna – dyrektora Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej i prof. Tomasza Ochinowskiego – historyka i psychologa, na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939-1945. Spotkanie odbędzie się w sali parafialnej kościoła Wszystkich Świętych na Placu Grzybowskim

24 marca 2023, Warszawa – dyskusja „Sprawiedliwi – prawda i pamięć” o godz. 18.30 w kinie Atlantic oraz projekcja filmu „Matusia”

25 marca 2023, Warszawa – dyskusja pt. „Nieodrobiona lekcja historii: los dzieci żydowskich i polskich pod okupacją niemiecką na przykładzie dzieci uratowanych przez Irenę Sendlerową z getta warszawskiego i dzieci polskich więźniów obozu dla dzieci polskich w Łodzi przy ulicy Przemysłowej” z udziałem dr Martyny Grądzkiej-Rejak, dr. Artura Ossowskiego, s. Antonietty Frącek (Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Warszawie) i Eweliny Karpińskiej-Morek (Arolsen Archives – Międzynarodowe Centrum Badań Zbrodni Nazistowskich) oraz panel dyskusyjny: „Dzieci żydowskie i polskie – ich dramat podczas okupacji niemieckiej”. Spotkanie w ramach „Akademii Sprawiedliwych” Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej odbędzie się w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki w Warszawie o godz. 12.00

25 i 26 marca 2023, Warszawa – spektakl „Irena – historia o Irenie Sendlerowej” produkcji Teatru Muzycznego w Poznaniu. Wydarzenie to zostało objęte Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Teatr Polski im. Adolfa Szyfmana, 25.03.2023 (sobota) godz. 19:00,26.03.2023 (niedziela) godz. 14:00 i 17:00. Więcej informacji na stronie teatru

26 marca 2023, Houston (USA) – uroczyste otwarcie Przystanku Historia w Houston połączone z prezentacją wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”

marzec-maj 2023 – lekcje „Polacy ratujący Żydow w czasie II wojny światowej” dla klas VIII szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych

marzec-maj 2023 – spacery edukacyjne poświęcone Polskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata

„Za murami getta” Mobilna trasa pamięci (gra miejska) w aplikacji Action Track

materiały edukacyjne z serii „Historie Poli i Poldka” – cz. 3: Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

portal poświęcony rodzinie Ulmów

wirtualna paczka historyczna

Instytut Pamięci Narodowej w Białymstoku

22 marca 2023, Białystok – warsztaty dla nauczycieli pt. „Pomoc Polaków Żydom pod okupacją niemiecką” organizowane wspólnie z Miejskim Ośrodkiem Doskonalenia Metodycznego w Białymstoku

24 marca 2023 – artykuły w „Kurierze Porannym” i „Gazecie Współczesnej” (z grupy Polska Press) pt.: „Tadeusz Czeżowski – pierwszy polski Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” autorstwa Marty Kupczewskiej oraz „Podlascy Sprawiedliwi” autorstwa Pawła Kornackiego

24 marca 2023, Białystok – pokaz filmu „Matusia” w siedzibie Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku (ul. Warsztatowa 1a)

27 sierpnia 2023, Lipsk – odsłonięcie tablicy upamiętniającej Annę i Stanisława Krzywickich oraz ich dzieci, uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Instytut Pamięci Narodowej w Bydgoszczy

24 marca 2023, Bydgoszcz – wernisaż wystawy „Żegota” Rada Pomocy Żydom przed siedzibą delegatury IPN w Bydgoszczy

24 marca 2023, Bydgoszcz – pokaz filmu „Matusia” w sali konferencyjnej im. Mariana Rejewskiego delegatury IPN w Bydgoszczy

24 marca 2023, Bydgoszcz – wykład „Sprawiedliwi wśród narodów świata z woj. kujawsko-pomorskiego” w Centrum Nauki i Kultury Młyny Rothera

Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku

20 marca 2023, Malbork – dwa pokazy filmu „Matusia”

21 marca 2023, Starogard Gdański – pokaz filmu „Matusia”

23 marca 2023, Elbląg – dwa pokazy filmu „Matusia”

24 marca 2023, Gdańsk – pokaz filmu „Matusia”

24 marca 2023, Chmielno – uroczystość przy grobie Klementyny i Józefa Stencel, którzy przez całą wojnę ukrywali Żydówkę, Elsę Pintus

24 marca 2023, Pomieczyno – uroczystość przy grobie Moniki Szwertfeger, uhonorowanej tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata za ukrywanie Lusi Feinstock-Shimmel

24 marca 2023, Chojnice – uroczystość przy grobie Agnieszki i Piotra Góreckich, uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata za ukrywanie sześcioletniej Chany Grabiny

24 marca 2023, Leśna Jania, pow. Starogard Gdański – uroczystość przy grobie Heleny i Józefa Malinowskich, uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata za ukrywanie Deborah Shapira i Chasi Karpel

24 marca 2023, Gdynia – uroczystość przy tablicy poświęconej Karolinie i Mikołajowi Kmita, uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w kościele franciszkanów na Wzgórzu św. Maksymiliana w Gdyni

marzec 2023, Zelgoszcz – prelekcja Mateusza Kubickiego „Zbrodnie niemieckie na terenie powiatu starogardzkiego”

marzec/kwiecień 2023, Gronowo Górne k. Elbląga – pogadanka dla młodzieży Liceum Sztuk Plastycznych w Gronowie Górnym o Polakach ratujących Żydów, z uwzględnieniem powstania w getcie warszawskim

Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach

22 marca 2023, Katowice – wykład dr. Tomasza Kurpierza o Henryku Sławiku, Sprawiedliwym wśród Narodów Świata. Spotkanie rozpoocznie się o godzinie 17.00 w siedzibie Filii nr 11 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach. Wydarzenie jest częścią obchodów Dni Kultury Żydowskiej organizowanych przez bibliotekę

24 marca 2023, Częstochowa – odsłonięcie tablicy upamiętniającej rodziny Brustów i Mielczarków (Anielę, Henryka, Lucynę i Mariana Brust oraz Henrykę Mielczarek z d. Brust i Zygmunta Mielczarka) uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Uroczystość odbędzie się o godz. 11.00 przed budynkiem Miejskiego Domu Kultury w Częstochowie przy ul. Łukasińskiego 50/68

24 marca 2023, Katowice – pokaz filmu „Matusia” w Multikinie Katowice o godz. 12.00, poprzedzony prelekcją Eweliny Małachowskiej na temat pomocy udzielanej żydom w czasie II wojny światowej

29 marca 2023 – podcast historyczny dotyczący Polaków ratujących Żydów na terenie Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w ramach cyklu PodCzas na platformie Spotify

Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach

23 marca 2023 – audycje o Polakach ratujących Żydów w Radiu eM Kielce: dr Tomasz Domański będzie gościem rozmowy „Prawdę mówiąc” o godzinie 8.40 oraz programu „Historia na fali”, którego emisja rozpocznie się o godzinie 20.00

24 marca 2023, Kielce/Opatów – projekcja filmu „Matusia” oraz wykład wprowadzający „Życie za życie”. Wydarzenie dedykowane dla szkół. Spotkania odbędą się w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach oraz Opatowskim Ośrodku Kultury

24 marca–12 kwietnia 2023, Kielce – prezentacja wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” na skwerze Stefana Żeromskiego w Kielcach

marzec 2023 – warsztaty „Życie za życie” w Centrum Edukacyjne IPN „Przystanek Historia” w Kielcach

Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie

15 marca 2023, Miechów – uroczystość upamiętniająca rodzinę Baranków, zamordowaną przez Niemców za pomoc udzielaną ludności żydowskiej

17 marca 2023, Przeworsk – Podkarpacka Resursa Kultury Pamięci w Muzeum w Przeworsku, godz. 16:00. W jej ramach odbędzie się wernisaż wystawy mobilnej, wypożyczonej z Muzeum Polaków Ratujących Żydów: „Czy można było im w tej samotności pomóc?” Ratowanie Żydów w okupowanej Polsce; wykład dr. Łukasza Mroza o Stanisławie Grocholskim; pokaz filmu „Echa ze strychu” (reż. Deborah Goodstein); wykład dr. Marcina Chorązkiego o prawnych i politycznych kontekstach ratowania Żydów pod okupacją niemiecką, wykład dr Wiesławy Sotwin o psychologicznych aspektach ukrywania i bycia ukrywanym oraz dyskusja z publicznością

20 marca 2023, Łańcut – o godz.11.00 i 12.00 wykłady w Miejskiej Bibliotece Publicznej dla młodzieży szkolnej i dorosłych wygłosi dr Marcin Chorązki o pomocy dla ludności żydowskiej w kontekście regulacji prawnych w Generalnym Gubernatorstwie i polityki władz niemieckich w stosunku do Polaków i Żydów

23 marca 2023, Kozłów, pow. miechowski – uroczystości upamiętniające rodziny Kucharskich i Książków zamordowane przez niemiecką ekspedycję karną za pomoc Żydom

24 marca 2023, Gruszów/Zaborów – złożenie kwiatów pod upamiętnieniami rodziny Szewczyków w Gruszowie oraz rodziny Mików i Tadeusza Jeża w Zaborowie, którzy udzielali pomocy ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej. Upamiętnienia zostały ufundowane przez IPN

24 marca 2023, Kraków – złożenie kwiatów pod tablicą poświęconą Radzie Pomocy Żydom „Żegota” i głazem pamięci przy ul. Szerokiej

29 i 31 marca 2023 – pokazy filmu „Matusia” dla młodzieży szkolnej w Krakowie i Nowym Sączu. Projekcje zostaną poprzedzone prelekcjami historycznymi

Instytut Pamięci Narodowej w Lublinie

23 i 24 marca 20223, Krynice – prelekcja: „Sprawiedliwi z Lubelszczyzny – wybrane sylwetki”

24 marca 2023, Zamość – odsłonięcie tablicy poświęconej Stefanowi Sendłakowi, uhonorowanemu tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata

24 marca 2023, Lublin – otwarcie wystawy „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom” na ogrodzeniu przed budynkiem lubelskiego oddziału IPN (ul. Staszica 22A)

24 marca 2023, Lublin – projekcja filmu „Matusia” dla młodzieży z lubelskich szkół. Pokaz odbędzie się w sali konferencyjnej Oddziału IPN Lublin

24 marca 2023 – ogłoszenie konkursu dla szkół ponadpodstawowych „Sprawiedliwi z Twojej okolicy”, polegającego na przygotowaniu krótkiego nagrania video dokumentującego historię lokalnego Sprawiedliwego

Instytut Pamięci Narodowej w Łodzi

23 marca 2023, Łódź – spektakl „Sprawiedliwi” w Centrum Dialogu im. M. Edelmana o godz. 18.00. Wstęp wolny

24 marca 2023, Łódź, godz. 11.00 – uroczystość z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką w Parku Ocalałych w Łodzi

24 marca 2023, Łódź – pokaz dla młodzieży szkolnej filmu produkcji IPN „Matusia” w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi

Instytut Pamięci Narodowej w Olsztynie

20 marca 2023, Olsztyn – zajęcia edukacyjne w olsztyńskich szkołach o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej

21 marca 2023 – lekcje on-line w ramach projektu „Przez historię z Niezwyciężonymi”. Jeden z tematów będzie dotyczył Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej

22 marca 2023, Olsztyn – prezentacja infografik dotyczących Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej w Urzędzie Wojewódzkim w Olsztynie

24 marca 2023, Dobre Miasto – zajęcia edukacyjne o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej oraz projekcja filmu „Matusia”

Instytut Pamięci Narodowej w Opolu

27 marca 2023, Nysa – pokaz filmu „Matusia” w Nyskim Domu Kultury. Film będzie poprzedzony komentarzem historycznym oraz quizem z nagrodami. Wydarzenie skierowane jest do uczniów województwa opolskiego

Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu

24 marca 2023, Brenno, gm. Wijewo, pow. leszczyński – złożenie kwiatów na wyremontowanym grobie Marii i Pawła Wojciechów. Maria Wojciech została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata za pomoc udzieloną Walerii Strauss – Czeszce pochodzenia żydowskiego

24 marca 2023, Poznań – pokaz filmu „Matusia” w Przystanku Historia IPN w Poznaniu

marzec/kwiecień 2023 – lekcje „Gdy ZOO stało się schronieniem dla ludzi – Antonina i Jan Żabińscy”

Instytut Pamięci Narodowej w Radomiu

23 marca 2023, Lublin – wykład dr. hab. Sebastiana Piątkowskiego oraz udział w panelu dyskusyjnym podczas spotkania promującego książkę Ryszarda Tyndorfa pt. „Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy”, poświęconą polskiemu duchowieństwu katolickiemu ratującemu Żydów. Spotkanie odbędzie się w Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich KUL im. Abrahama J. Heschela w Lublinie

29 marca 2023, Warszawa – promocja tomu źródeł pt. Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939-1945, t. 6: Białostocczyzna, Polesie, Nowogródczyzna, Wileńszczyzna w oprac. dr. hab. Sebastiana Piątkowskiego. Spotkanie promujące odbędzie się w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki w Warszawie

Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie

15 marca 2023, Przemyśl – wykład „Polacy ratujący Żydów na ziemiach polskich” w Pedagogicznej Bibliotece w Przemyślu

20 marca 2023 – w audycji Iwony Kosztyły „Pamięć Zapisana” w Radio Via dr Wojciech Hanus opowie o rodzinie Ulmów i innych Polakach ratujących Żydów w dawnym woj. lwowskim

24 marca 2023, Markowa, godz. 12.00 – centralne obchodzy dnia pamięci w Markowej, podczas których zostaną odsłonięte kolejne tabliczki z nazwiskami na ścianie Pamięci Muzeum. W uroczystościach weźmie udział prezydenr RP Andrzej Duda, który wręczy powołania w skład komitetu obchodów beatyfikacji rodziny Ulmów. Dalszy program obchodów obejmuje m.in.: złożenie wieńców przed pomnikiem rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci, seminarium związane z dziedzictwem rodziny Ulmów, modlitwę przy grobach rodzin ratujących Żydów w Markowej (pochowanych na cmentarzu parafialnym) i mszę w kościele pw. św. Doroty

24 marca 2023, Rzeszów – projekcja filmu „Matusia” w kinie „Zorza” o godz. 17.00

24 marca 2023, Rzeszów – koncert z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką w Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie. Współorganizatorami są IPN Oddział Rzeszów i Podkarpacki Urząd Marszałkowski. Więcej informacji na stronie filharmonii

25 marca 2023, Houston (USA) – zajęcia edukacyjne w Polskiej Szkole przy parafii pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Houston (Our Lady of Czestochowa Church) nt. Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej. Zajecia poprowadzą dr hab. Dariusz Iwaneczko i dr Marcin Bukała

5-31 marca 2023, Rzeszów ­– prezentacja wystawy „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej w Małopolsce w latach 1939-1945” w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie, taras od strony Ogrodów Bernardyńskich

13-30 marca 2023, Przemyśl – prezentacja wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Józefa Gwalberta Pawlikowskiego w Przemyślu

26 marca 2023 – wywiad z dr. Wojciechem Hanusem w audycji „Historyczne wydarzenie tygodnia” prowadzonej przez Tadeusza Płużańskiego (Polskie Radio 24). Rozmowa będzie dotyczyła rodziny Ulmów i pomocy Polaków dla ludności żydowskiej

18 kwietnia 2023, Rzeszów – wykład „Odcienie szarości. Jak być przyzwoitym w nieprzyzwoitych czasach” w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rzeszowie, filia nr 10

Instytut Pamięci Narodowej w Szczecinie

24 marca 2023, Szczecin – spektakl „Sprawiedliwi” w Książnicy Pomorskiej o godz. 20.00. Wstęp wolny

24 marca 2023, Szczecin – uroczystość upamiętniającą Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, którzy byli mieszkańcami Szczecina. Planowane jest zapalenie zniczy oraz oddanie hołdu przy grobach Sprawiedliwych, pochowanych na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie

24 marca 2023, Szczecin – uroczyste poświęcenie nowego nagrobka śp. Tadeusza Barcikowskiego, Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. Nagrobek został w całości sfinansowany przez IPN

24 marca 2023, Szczecin – pokaz filmu „Matusia” w kinie Zamek o godz. 11.00. Film dokumentalny Instytutu Pamięci Narodowej opowiada o akcji ratowania żydowskich dzieci podczas II wojny światowej przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Seans poprzedzony prelekcją nt. Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

24 marca 2023, Szczecin – wystawa elementarna „Polacy i Żydzi w czasie II wojny światowej” na Przystanku Historia Szczecin

24 marca 2023 – wyprodukowanie okolicznościowego znaczka Rady Pomocy Żydom „Żegota” (replika odznaki)

Instytut Pamięci Narodowej we Wrocławiu

22 marca 2023, Wrocław – pokaz filmu „Matusia” w Przystanku Historia im. Kornela Morawieckiego, następnie prelekcja dr. Michała Sierki nt. ratowania Żydów przez Polaków pod okupacją niemiecką.

Źródło: Instytut Pamięci Narodowej (ipn.gov.pl)