„Każdy, kto choćby słyszał o ludobójstwie na Wołyniu, Podolu, w Galicji, nie jest w stanie przejść obojętnie wobec tej historii. Żaden prawy, uczciwy człowiek – a na pewno nikt, kto mieni się Polakiem – nie może uznać tej tragedii za mało znaczący, odległy epizod historii, niepotrzebnie zaprzątający nam uwagę ponad 80 lat później”.

„Dla nas, Polaków, dzisiejsza uroczystość ma rangę doniosłego symbolu. Symbolu, który rozpocznie pewien trwały proces – proces szczerego przebaczenia i pojednania. Dlatego wyrażam nadzieję i oczekiwanie, że w ślad za nią pójdą już wkrótce następne pogrzeby ofiar – we wszystkich miejscowościach, w których dokonano ludobójczej zbrodni na Polakach”.

Na symbolikę dzisiejszego pogrzebu zwrócił uwagę także zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowego dr hab. Karol Polejowski. Jak wyjaśnił, uroczystość w Puźnikach to przejaw pojednania między dwoma narodami, których dzieje związane są ze sobą od wieków:

– Dziś chowamy 42, 43, a może 46 – to wykażą badania genetyczne – ofiar zbrodni sprzed 80 lat. Można śmiało powiedzieć, że dzięki pamięci przetrwało pragnienie, które dziś się urzeczywistnia. Abyśmy na tym cmentarzu spotkali się wspólnie, Polacy i Ukraińcy, i pochowali tych, którzy zasługują na chrześcijański pochówek. Tylko na pamięci i prawdzie możemy budować pojednanie i wspólną, dobrą przyszłość.

– Na ekshumacje, identyfikacje i pochówek czeka jeszcze ponad 130 tys. naszych rodaków. Ich krew wsiąkła w ich rodzinną ziemię. Tak jak dziś w rodzinną ziemię wsiąka krew ukraińskich żołnierzy i cywilów, którzy giną, broniąc swojej ojczyzny przed agresją naszego wspólnego wroga, jakim jest Rosja.  

W ceremonii pogrzebowej ofiar zbrodni wołyńskiej wzięli udział: marszałek Senatu RP Małgorzata Kidawa-Błońska, minister kultury i dziedzictwa narodowego Marta Cienkowska, minister kultury i komunikacji strategicznej Ukrainy Tatiana Bereżna oraz dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL Adrianna Garnik.

Uroczystości zakończyły się złożeniem wieńców i zapaleniem zniczy pod centralnym Krzyżem Kwatery na dawnym cmentarzu parafialnym w Puźnikach.

***

W dniach 23 kwietnia – 10 maja 2025 r. na terytorium Ukrainy, w dawnej wsi Puźniki, zostały przeprowadzone prace ekshumacyjne. W toku prac zostały odnalezione i zabezpieczone szczątki ofiar zbrodni dokonanej w lutym 1945 roku przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii.

W pracach koordynowanych przez Fundację „Wolność i Demokracja” wzięli udział eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Instytutu Pamięci Narodowej oraz firmy „Wołyńskie starożytności”. Prace w całości sfinansowano z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródło: IPN, fot. Sławek Kasper/IPN