3 grudnia 2020 odbyło się spotkanie prezesa IPN dr. Jarosława Szarka i dyrektora UIPN dr. Antona Drobowycza dotyczące dotychczasowej i przyszłej współpracy. Podczas obrad omówiono kwestie poszukiwań, ekshumacji i upamiętnień przez stronę polską na Ukrainie oraz ukraińskich działań na terenie Polski.

Prezes IPN podkreślił, że fundamentem dalszej współpracy może być wyłącznie prawda historyczna, w tym również bolesna prawda o ofiarach ludobójstwa z rąk ukraińskich nacjonalistów. Zaznaczył, że strona polska domaga się zachowania pamięci, możliwości pochowania z należnym szacunkiem ofiar ludobójstw, zbrodni totalitaryzmów, poległych żołnierzy oraz ich godnego upamiętnienia. Stwierdził, że konieczne pozostaje wznowienie procesu poszukiwań i ekshumacji na terenie Ukrainy.

Zdecydowano o konieczności powołania wspólnej grupy polsko-ukraińskiej, która zajmie się szczegółowymi kwestiami w tym zakresie.

Strona ukraińska, z kolei, postulowała konieczność powrotu do pierwotnej wersji upamiętnienia na wzgórzu Monasterz, jako warunek podjęcia dalszych ekshumacji i upamiętnień na Ukrainie, na co nie może zgodzić się IPN przed ostatecznym wyjaśnieniem istniejących wątpliwości odnośnie liczby i tożsamości pochowanych tam osób. Podczas spotkania dyrektor UIPN stwierdził, że bezwarunkowe spełnienie tego oczekiwania otworzy drogę do uzyskania „nieograniczonej liczby pozwoleń na prace poszukiwawcze na terenie Ukrainy”. Niestety efekty pozytywnych gestów wykonywanych dotychczas przez stronę polską uzasadniają ograniczone zaufanie wobec takich deklaracji. IPN stoi na stanowisku, że państwo poważnie traktujące swoje zobowiązania wobec obywateli, którzy padli ofiarą wojen i represji, nie może zaniechać dążenia do ustalenia ich losów, odnalezienia i urządzenia miejsca pochówku. Przyjęcie rozwiązania ukraińskiego, przy wynikających z dokumentów znacznych rozbieżnościach w liczbie pochowanych w mogile na Monasterzu – byłoby takim zaniechaniem.

Podczas spotkania zgodzono się, że wznowienie obrad Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków nastąpi po opublikowaniu w obu krajach dotychczasowych ustaleń.

Prezes IPN przedstawił także kompleksową działalność Instytutu w wymiarze naukowo-badawczym, edukacyjnym i archiwalnym. Wskazał na wieloletnią współpracę z Ukrainą w obszarze wymiany dokumentacji archiwalnej, działalności badawczej i wydawniczej.

Jednocześnie zachęcamy do lektury naszego stanowiska dotyczącego współpracy polsko-ukraińskiej w kontekście ekshumacji, pochówków i upamiętnień ofiar wojen i ludobójstwa.

Fot. Sławek Kasper (IPN)

Źródło: ipn.gov.pl